پلاسمیدهای طبیعی

پلاسمیدهای طبیعی

پلاسمیدهای طبیعی یک مولکول DNA دو رشته معمولاً حلقوی است که بطور مستقل از کروموزوم باکتری می تواند همانندسازی کند. البته در بعضی سویه های باکتریایی مثل Borrelia burgdorferi پلاسمیدها میتوانند خطی باشند. اندازه پلاسمیدها متفاوت بوده و از ۱ تا بیش از 1000 کیلو جفت باز میتواند باشد. تعداد پلاسمیدها از یک نوع میتواند بین یک تا هزاران تا در یک سلول باکتری باشد.

انواع دسته بندی های پلاسمید :

دسته بندی پلاسمیدها توانایی ورود به ژنوم میزبان :

پلاسمیدهای طبیعی باکتری را میتوان از نقطه نظر اینکه بتوانند خودشان را درون کروموزوم میزبان وارد کنند یا خیر به دو دسته طبقه بندی می کنند:
۱- asmidاNon integrating P : پلاسمیدهایی هستند که توانایی وارد شدن به درون کروموزوم میزبان را نداشته و بطور کاملاً مستقل همانندسازی می کنند.
۲- Integrating plasmid : که به آنها اپی زوم نیز گفته می شود می توانند به درون کروموزوم میزبان وارد شوند. بنابراین اپی زوم، پلاسمیدی است که گاهی اوقات می تواند درون سیتوپلاسم و کاملاً مستقل از کروموزوم باکتری باشد در حالیکه در زمان دیگر میتواند به درون کروموزوم باکتری وارد شود. اپی زوم ها نیز می توانند بطور مستقل از کروموزوم همانندسازی می کنند (شکل ۲-۲ را ملاحظه نمایید).

دسته بندی پلاسمیدها توانایی انتقال یافتن :

پلاسمیدها بر اساس توانایی شان در انتقال یافتن به دیگر سلول های باکتریایی نیز تقسیم بندی می شوند که از این نقطه نظر بطور کامل دو نوع پلاسمید وجود خواهد داشت، یکی آن هایی که توانایی انتقال به سایر سلول ها را دارند و میتوانند فرایند هم یوغی را پیش ببرند (conjugative plasmid) و دیگر ان هایی که این توانایی را ندارند و  non-conjugative plasmid خوانده می شوند.

دسته بندی پلاسمیدها براساس عملکرد :

اما طبقه بندی بر اساس عملکرد، دسته بندی است که بسیار معمول بوده و بر این اساس ما پنج دسته پلاسمید خواهیم داشت:

۱- پلاسمیدهای جنسی یا F-plasmid) F) که به آنها Fertility plasmid نیز گفته میشود شامل ژن های tra می باشند و توانایی هم یوغی یا Conjugation را دارا میباشند.

۲- پلاسمیدهای مقاومتی یا پلاسمیدهای R-plasmids) R) که ژن هایی را حمل می کنند که مقاومت علیه آنتی بیوتیک ها یا سموم را باعث می شوند (شکل ۲-۳).

۳- Col plasmid ها که ژن های تولید کننده باکتریوسین ها را حمل می کنند. باکتریوسین ها پروتئین هایی هستند که سایر باکتری ها و نه میزبان حامل را از بین می برند. مثلاً پروتئین های Col باکتری E.Coli توسط پلاسمیدی به اسم Col E تولید می شوند.

۴- پلاسمیدهای تجزیه کننده که توانایی تجزیه مواد غیر معمول مثل تولوئن یا اسید سالیسیلیک را دارا می باشتد.

۵- پلاسمیدهای تهاجمی که باکتری حامل را به یک عامل بیماری زا یا پاتوژن تبدیل می کنند.

نویسنده : سعید کارگر