از موش های ترانسژنیک تا ژن درمانی انسان

یکی از روش های کلاسیک نشان دادن تکنولوژی ترانسژنیک ، ایجاد موش های بزرگ از طریق وارد کردن هورمون رشد می باشد. هورمون رشد یا سوماتوتروپین از یک تک رشته ی پلی پپتیدی هست که بوسیله ی یک ژن کد می شود. در سال 1982 ژن سوماتوتروپین rat در تخم های بارور موش کلون شد. سپس تخم ها درون موش مادر حامل قرار گرفت که نتیجه آن تولد موش های ترانسژنیک بود. اندازه ی این موش های ترانسژنیک دو برابر موش های معمولی بود اگرچه به اندازه rat ها نمی رسیدند.

این اولین انتقال ژن از یک حیوان به حیوان دیگری بود. برای بیان ژن somatotropin این ژن باید تحت کنترل پروموتور متالوتیونین metallothionein قرار بگیرد که به طور معمول در کبد بیان می شود. به جای اینکه این ژن در غده هیپوفیز ساخته شود ( محل معمولی بیان هورمون رشد) ، ژن سوماتوتروپین rat به مقدار زیادی در کبد موش های ترانسژنیک ساخته میشود. اگر چه این ژن در محل اشتباهی بیان می شود اما این هورمون کار می کند و موجب بزرگتر شدن موش می شود.
همچنین سوماتوتروپین انسانی هم در موش بیان کردند که باز موجب بزرگتر شدن موش می شود. البته میزان رشد منحصرا به هورمون رشد وابسته نیست. نقص در گیرنده هورمون رشد هم از رشد جانور جلوگیری می کند مثلا انسان های قدکوتاه (pygmies) آفریقایی که بیشتر از چهار فیت و ده اینچ رشد نمی کنند ، اگرچه سطح هورمون رشد در آن ها عادی هست ولی گیرنده هورمون رشد آن ها معیوب می باشد.
امروزه برای درمان قدکوتاهی از (Recombinant human somatotropin (rHST استفاده میکنند، اگرچه هنوز درمان کسانی که در گیرنده هورمون رشد نقص دارند با موفقیت انجام نشده است.

نویسنده : سعید کارگر