مقدمه ای بر آغازیان

در همه روش‌های آرایه‌شناسی زیست‌شناسی، آغازیان دربرگیرنده تعداد زیادی از یوکاریوت‌های میکروارگانیسم بودند، به ویژه تک‌یاخته‌های جانوری و تک‌یاخته‌های گیاهی. آغازیان یک دسته‌بندی نافراگیر (پارافایلتیک)[۱] است یعنی یک خوشه (کلاد) تشکیل نمی‌دهد.

چالش در طبقه‌بندی آغازیان
امروزه سه پیشنهاد مختلف برای طبقه‌بندی آغازیان وجود دارد. تفاوتهای عمیق این طبقه‌بندی‌ها خود گواه اختلاف عقاید در این زمینه است. طبقه‌بندی اول بر اساس تفاوتهای مولکولی موجود در زیر واحدهای ریبوزومی انجام شده‌است. طبقه‌بندی دوم با تحلیل هم نیایی (کلادیستیک) ویژگی‌های بسیار گسترده (از جمله زیر واحدهای ریبوزومی) ارائه شده‌است. طبقه‌بندی سوم، خطوط اصلی ارزیابی مجدد تکاملی آغازیان را نشان می‌دهد و هدف از آن به دست دادن نوعی طبقه‌بندی موقتی «دم دست» است تا اینکه در آینده ارتباطات تکاملی بهتری ارائه شود. در جایی که دانشمندان می‌پذیرند که طبقه‌بندی آغازیان با مشکلاتی روبرو هستند، مقایسهٔ این سه طرح نشان می‌دهد که برخی گروه‌ها با یکدیگر مرتبط شناخته شده‌اند (مانند مژکداران و دینوفلاژلیتها) و در همان حال طبقه‌بندی گروهی دیگر همچنان در پرده‌ای از ابهام قرار دارد (مانند ژیاردیا)

سلسلهٔ آغازیان سلسله‌ای مبهم است که گروه‌های مختلف بسیاری از موجودات تک یاخته‌ای را شامل می‌شود. موجودات تک یاخته‌ای پیچیده مانند ورتیسلا (شاخه سیلیوفورا)، که غیر خودخوراک ساز است و از باکتریها تغذیه می‌کند و دارای ساقه قابل انقباضی است، در هیچ‌یک ازگروه‌های جانوران یا گیاهان قرار نمی‌گیرند و به عنوان آغازیان طبقه‌بندی می‌شوند.

جلبکها، یعنی جلبکهای سبز از شاخه کلروفیتا، شامل موجودات پریاخته‌ای هستند. در هر یک از این شاخه‌ها، پریاخته‌ای شدن جداگانه به وجود آمده است که ارتباط‌های مستقیمی با آغازیان تک یاخته‌ای گوناگون دارند. جلبکهای سبز جد گیاهان محسوب می‌شوند ولی گیاهان و جلبکهای سبز تفاوتهای بسیار اساسی با یکدیگر دارند. علاوه بر این سه گروه مهم، تعدادی دیگر از شاخه‌های آغازیان نیز در دورهٔ تکاملی خود پریاخته‌ای شده‌اند.

آغازیان را می‌توانیم در هفت گروه قرار دهیم (جدول مقابل). بسیار مشکل است که انواع متنوع آن‌ها را در یک طرح ساده بگنجانیم. کتابها بطور سنتی آن‌ها را به شکلی غیرطبیعی (مانند آنچه در قرن نوزدهم اجرا شد) به فتوسنتز کننده‌ها (جلبکها)، غیرخودخوراک سازها (پروتوزوآ) و جذب کننده‌ها (آغازیان شبه قارچ) تقسیم‌بندی می‌کنند.

در یکی دیگر از طبقه‌بندی‌ها آغازیان به چهار گروه عمده برون‌کافتگان (Excavata)، ریزاریا (Rhizaria)، تک‌تاژکان (Unikonta) و باستان‌گیاهیان (Archaeplastida) تقسیم شده‌اند.

منابع:

1.  Linnaeus, C. (1735). Systemae Naturae, sive regna tria naturae, systematics proposita per classes, ordines, genera & species.
2. ↑ Haeckel, E. (1866). Generelle Morphologie der Organismen. Reimer, Berlin.
3. ↑ Chatton, É. (1925). “Pansporella perplexa. Réflexions sur la biologie et la phylogénie des protozoaires”. Annales des Sciences Naturelles – Zoologie et Biologie Animale. 10-VII: 1–84.
4. ↑ Copeland, H. (1938). “The kingdoms of organisms”. Quarterly Review of Biology. 13: 383–420. doi:10.1086/394568.
5. ↑ Whittaker, R. H. (January 1969). “New concepts of kingdoms of organisms”. Science. 163 (3863): 150–60. Bibcode:1969Sci…163..150W. doi:10.1126/science.163.3863.150. PMID 5762760.
6. ↑ Woese, C.; Kandler, O.; Wheelis, M. (1990). “Towards a natural system of organisms: proposal for the domains Archaea, Bacteria, and Eucarya”. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 87 (12): 4576–9. Bibcode:1990PNAS…87.4576W. doi:10.1073/pnas.87.12.4576. PMC 54159. PMID 2112744.
7. ↑ Cavalier-Smith, T. (1998). “A revised six-kingdom system of life”. Biological Reviews. 73 (03): 203–66. doi:10.1111/j.1469-185X.1998.tb00030.x. PMID 9809012.

• کتاب زیست‌شناسی پیتر. ارچ. ریون – جورج بی- جانسون (جلد دوم) ترجمه: هیئت مترجمان انتشارات: مرکز نشر دانشگاهی، تهران