تاریخچه
جنگ‏های میکروبی (بیولوژیک)

استفاده کردن از مواد تولید شده توسط جانوران، گیاهان، باکتری‏ها، قارچ‌‏ها و ویروس‏‌ها بر علیه نیروهای انسانی و منابع غذایی سابقه‌ای هزاران ساله دارد. استفاده از سموم جانوری یا گیاهی برای سمی کردن سر تیرهای جنگی، استفاده از لاشه حیوانات مرده از طاعون برای شکستن مقاومت داخل قلعه‏ها، مسموم سازی فضای داخلی مقابر فرعون‏‌ها با هاگِ قارچی کشنده و آلوده کردن منابع آبی شهرها از نمونه‌های باستانی بکارگیری سلاح‏های نامتعارف بیولوژیک است.
1) دوران اولیه (200 سال قبل از میلاد مسیح و تا آغاز قرن بیستم)
2) دوران نوین
3) دوران کنونی

دوران اولیه

اولین اسناد ثبت شده از کاربرد میکرو ارگانیسم‏ها به عنوان یک سلاح بیولوژیکی ، به رومیان مربوط می‏شود که از اجساد حیوانات مرده برای آلوده کردن چاه‏ها و منابع آب دشمنان استفاده می‏کردند. در متون قدیمی آمده است که هانیبال کوزه‏های پر از مار و عقرب را با منجنیق به سوی کشتی دشمنان پرتاب می‏کرد ، که با شکسته شدن کوزه‌‏ها ، این جانوران در کشتی پخش و باعث به همریختگی اوضاع می‏شدند.

مهم‏ترین حادثه‏ای که در تاریخ از این نوع به وقوع پیوست مربوط می‏شود به قوم تاتار که در سال 1346 میلادی در شهر کافا که هم اینک Feodissia نام دارد با پرتاب کردن اجساد مردگان ناشی از طاعون ، توانستند مقاومت شهر را از بین ببرند  .
در سال 1767 میلادی در مبارزات بین نیروهای فرانسوی و بومیان آمریکا ( سرخپوستان ) ، نیروهای انگلیسی به فرماندهی جفری امرست با فریب دادن سرخپوستان آمریکایی و تحت پوشش اقدام‌‏های صلح جویانه و مسالمت آمیز ، پتو و البسه و سایر ضروریات زندگی را به آن‏ها هدیه دادند ، اما در حقیقت آن پتو‏ها و وسایل از بیمارستانی که از مبتلایان به آبله نگهداری می‏کرد ارسال شده بود ؛ و در نهایت باعث ایجاد اپیدمی آبله در بین سرخپوستان گردید که نسبت به آن حساس بودند و سرانجام بیش از 90درصد آنها کشته شدند.

دوران نوین

در شروع جنگ جهانی دوم ، در سال 1941 هواپیماهای ژاپنی ، کک‏های آلوده به طاعون را در قسمت‏هایی از چین پراکنده ساختند . هواپیماهای‌ ژاپنی در هر مرحله 15 میلیون کک را بر روی 11 شهر چین اسپری نموده و اپیدمی طاعون بوقوع پیوست که بین سال های1937 و 1947 با بیش از 2000 حمله، مرگ94000 نفر بوقوع پیوست.

دوران کنونی

پس از جنگ جهانی دوم ، دنیا وارد مرحله جدیدی به نام جنگ سرد شد. در سال 1966 ، در سیستم متروی شهر نیویورک اسپورهای باسیلوس سابتیلیس پخش شد تا سیستم مترو از نظر امنیت ارزیابی شود . نتایج نشان داد که تمامی تونل‏های مترو تنها با آلوده کردن یک ایستگاه می‏تواند آلوده بشود .

مهم‏ترین رویداد بیوتروریسم در هزاره جدید ، پخش نامه ‏های حاوی اسپور آنتراکس(عامل مولد سیاه زخم ) در آمریکا بود :در روز 18 سپتامبر سال 2001 اولین نمونه آنتراکس پوستی به علت نامه پستی حاوی اسپور آنتراکس مشاهده شداز این تاریخ به بعد تعداد نامه‏‌های ارسالی آلوده به قسمت‌‏های مختلف آمریکا ، از جمله به مجلس سنای آن کشور نیز افزایش یافت و تعدادقربانیان نیز رو به افزایش گذاشت . تقریبا بسیاری از اداره‏های فدرال برای مدت نامعلومی تعطیل شدند . وزارت بهداشت آمریکا در اواخر ماه اکتبر شروع به تجویزآنتی بیوتیک سیپروفلوکسوساسین در یک دوره 10 روزه به بیش از 2200 نفر از کارمندان پست کرد و از طرفی در بین ارتش و نیروهای نظامی نیز تجویز واکسن آغاز شد این وحشت و فاجعه در بین کارکنان اداره پست و سایر شهروندان عادی به حدی بالا گرفت که شرکت سازنده داروی سیپروفلکسوساسین حاضر شد 100 ملیون قرص را تقریبا به نصف قیمت اولیه در اختیار دولت قرار دهد ؛ یعنی چیزی معادل 100 ملیون دلار تنها برای پیش‏گیری دارویی در مقابل این حمله بیوتروریستی‏

ویژگی های عوامل میکروبی

1. توانایی ایجاد تلفات زیاد ؛ در بین انواع سلاح‏های نوین، میکروب‏‌ها و فرآورده‌های میکروبی رقمی بهت آور از مرگ و میر را در پی خواهند داشت. مثلاً 15 گرم از سم تولید شده توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینوم می‌تواند تمام مردم جهان را به کام مرگ بکشد
2. توانایی در ایجاد بیماری و عوارض طولانی مدت و نیاز به مراقبت‏های گسترده
3. توانایی برخی عوامل در انتشار از طریق ناقل یا فرد آلوده ؛ این امر باعث می‌شود تا آلودگی از فردی به فرد دیگر منتقل شود و همین امر کمک می‌کند تا با حجم اندکی از میکروب بتوان شهری را از پای درآورد.  .
4. وجود یک دوره نهفته بیماری که باعث می‌شود درمان و پیش‏گیری از انتقال بیماری با تأخیر انجام شود‏؛ معمولاً در خوش بینانه ‏ترین حالت، وقتی کادر دفاعی از بروز یک تهاجم میکروبی آگاه می‌شوند که یک اپیدمی رخ داده است. طبعاً در این حالت کمک رسانی و مهار بیماری بسیار دشوار و با بروز استرس‏های اجتماعی همراه است .
5. توانایی در ایجاد علائم عمومی و غیر اختصاصی ؛ تقریباً تمام بیماری‏‌های عفونی در شروع علائم بالینی یک‏سانی نشان می‌دهند. مثلاً سیاه زخم در آغاز علائمی همچون یک زکام عادی را بروز می‌دهد. بعد از یک دوره یکی دو روزه که فرد حساس بهبودی می‌کند، ناگهان با شتابی فراوان تمام بدن را دربر می‌گیرد و فرد را می‌کشد .
6. امکان تولید میکروب‏های نوپدید یا انتشار عوامل بازپدید ؛ میکروب‏های نوپدید به میکروارگانیسم‏‌هایی گفته می‌شود که در آزمایشگاه‌های بیوتکنولوژیک، از تغییر گونه‌های وحشی به‏دست می‌آیند. با کمک مهندسی ژنتیک می‌توان باکتری یا ویروسی را تولید نمود که در حکم یک گونه یا زیرگونه جدید باشد. ایدز، سارس، ابولا و‌‌.. از این دسته‏ اند. اما میکروب‏‌ها بازپدید به آن گروهی گفته می‌شود که ریشه کن شده یا تقریباً بطور کامل مهار شده ‏اند ولی توسط گروه ‏هایی که به بانک‏‌های میکروبی جهان دسترسی دارند، دوباره منتشر می‌شوند. مثلاً آبله در جهان ریشه کن شده. با این وجود چند کشور هنوز مقداری از این ویروس را در بانک میکروبی خود نگهداری می‌کند. نشت یا انتشار عمدی آن در جهانی که نزدیک به 40 سال است واکسن آبله را دریافت نکرده فاجعه بار خواهد بود.
7. موجب تخریت صنایع و تجهیزات نمی‏شوند.

پیچیدگی‌های برخورد با عوامل میکروبی

1ـ  مقادیر اولیه عامل اندک است و در نتیجه در لحظات اولیه هجوم قابل ردیابی نیست. اما در مدت کوتاهی ـ اگر میکروب زنده باشد ـ تکثیر می‌شود و حوزه گسترده‌ای را خواهد پوشاند.
2ـ  آثارشان دیر ظاهر می‌شود. معمولاً بیماری یک دوره نهفته دارد که همین زمان، تشخیص را به تأخیر انداخته و در عین حال باعث انتشار بیماری خواهد شد. طبعاً هر چه زمان کمون ( زمان نهفتگی ) بیماری بیش‏تر باشد، خطر بروز همه‏‌گیری بیش‏تر خواهد بود .
3ـ  مهار آن مشکل است. افراد آلوده به‏صورت بیمار یا ناقل در منطقه جابه‏جا می‌شوند با این کار باعث گسترش شدید عامل می‌شوند .
4ـ عموماً قابل انتقال و سرایت از یک فرد به فرد دیگر هستند .
5ـ غیر قابل تشخیص با حواس پنجگانه هستند. یعنی رنگ و بو ندارند

از عوامل بیوتروریسم می توان باکتری های زیر را مثال زد:

واریولا ماژور (عامل آبله)

باسیلوس آنتراسیس (عامل سیاه زخم)

یرسینیا پستیس (عامل طاعون)

کلوستریدیوم بوتولینوم (عامل بوتولیسم)

فرانسیسلا تولارنسیس (عامل تولارمی)