هدف اصلی زیست فناوری پزشکی، افزایش سلامت انسان ها از طریق تحقیق و توسعه و با به کار بردن موجودات زنده و یا فرآورده های آنها میباشد. ابداع تست های دقیق تر برای تشخیص بیماری ها، استفاده از علوم ژنومیکس و پروتئومیکس برای مهار بیماری ها، ژن درمانی، بیوانفورماتیک، تولید آنتی بادی بر علیه اهداف مولکولی مشخص درون سلول، تولید انواع واکسن های نوترکیب و DNA واکسن ها و … از بخش های عمده زیست فناوری پزشکی به شمار می آیند. اهمیت و کاربرد این علوم در زیست فناوری پزشکی در سه حوزه پیشگیری، تشخیص و درمان بیماریها قابل بررسی می باشد.
از مهم ترین و ابتدایی ترین یافته ها در زمینه زیست فناوری پزشکی کشف آنتی بیوتیک پنی سیلین از کپک پنی سیلیوم در سال ۱۹۲۸ بوسیله الکساندر فلمینگ است که در سال ۱۹۴۰ به تولید انبوه رسید اما عصر طلایی زیست فناوری پزشکی از سال ۱۹۷۰ و با توسعه تکنیک DNA نوترکیب آغاز شد. در این فرآیند قطعه ای از DNA مورد نظر که معمولا یک ژن خاص می باشد به کمک آنزیم های محدود کننده برش یافته و از طریق حامل مناسب (به طور مثال پلاسمید باکتریایی به یک میزبان (میکروارگانیسمی مانند باکتری Ecoli) منتقل میشود. بعد از این انتقال میزبان حاوی ژن جدید قادر به تکثیر ژن و همچنین تولید محصول پروتئینی ژن مربوطه میشود. پاول برگ در سال ۱۹۷۲ برای اولین بار ژنوم ویروسSV40 را به بخشی از DNA باکتری متصل و اولین DNA نوترکیب را ایجاد نمود.
اولین کاربرد فناوری DNA نوترکیب، تولید انسولین نوترکیب در سال ۱۹۷۸ بود. هورمون رشد انسانی و فعال کننده پلاسمینوژن بافتی (TPA) نیز مثال های دیگری در این زمینه می باشند. کمپانی Genentech اولین کمپانی تولید کننده محصولات بر مبنای DNA نوترکیب در سال ۱۹۷۶ تاسیس شد. با پیشرفت این فناوری، در مورد اساس مولکولی بیماری ها نیز اطلاعات بیشتری بدست آمد و علم پزشکی مولکولی پایه گذاری گردید.
تولید بیوفارماسوتیکال ها که نام دیگر آنها محصولات زیست پزشکی می باشد از دیگر اتفاقات حوزه زیست فناوری پزشکی محسوب میشود.
بیوفارماسوتیکال ها به محصولات پزشکی گفته می شود که از منابع زیستی یا استخراج گردیده و یا به صورت سنتزی و نیمه سنتزی می شوند. اسیدهای نوکلئیک DNA) واکسن، الیگو نوکلئوتیدهای آنتی سنس)، پروتئینها (آنتی بادی های منوکلونال)، برخی سلول ها (واکسنهای باکتریایی)، بعضی از ویروس ها (باکتریوفاژها و حامل ها) و ابزارهای تشخیصی در محیط In vivo از مهم ترین بیوفارماسوتیکال ها هستند.
نویسنده : پریسا شاپورى
