چگونه یک سلول تبدیل به یک موجود کامل می شود

زندگی مفهوم شگفت انگیزی است و نگاه کردن به شکل گیری آن از دریچه لنز دوربین مسلماً جذاب خواهد بود. «یان ون ایکه» فیلمساز هلندی نیز با توجه به این موضوع، ویدیوی کوتاهی از فرآیند تبدیل یک سلول به نوزاد سمندر آبی تهیه کرده که مراحل رشد سه هفته ای این دوزیست را در شش دقیقه به تصویر می کشد.

فیلم کوتاه مورد بحث که «تبدیل شدن» نام گرفته، جنین یک سمندر آبی را از شکل گیری سلول اولیه تا لحظه خروج از تخم نشان می دهد و روند رویان زایی این جانور را از تقسیم سلولی اولیه تا لایه زایی، تشکیل شبکه عصبی و در نهایت شکل گیری اندام ها شامل می شود. این روند در تولد تمام حیوانات وجود داشته و انسان نیز همین مسیر را برای به دنیا آمدن طی می کند.

ون ایکه درباره ویدیوی کوتاه خود گفته: “در این فیلم شاهد یک فرآیند جهان شمول هستیم که در حالت عادی قابل رؤیت نیست: نخستین لحظه آغاز زندگی یک حیوان؛ یک سلول تنها به یک ارگانیزم زنده و پیچیده با قلبی تپنده و جریان خون تبدیل می شود.”

سلول تخم بارور که به آن زیگوت می‌گویند در اثر ترکیب شدن سلول‌های جنسی نر و ماده (اسپرم و تخمک) ایجاد می‌شود. این سلول تقریباً بلافاصله بعد از تشکیل شروع به تقسیم شدن می‌کند و در کمتر از ۳۰ ساعت تبدیل به دو سلول می‌شود، که این سلول‌ها را بلاستومر می‌گویند و این دو سلول کاملاً شبیه هم هستند. تقسیم های سلول بعدی سبب افزایش سریع تعداد بلاستومرها می‌شود ولی بعد از تقسیم‌های مکرر این سلول‌ها دیگر شبیه هم نیستند، بعضی از آن‌ها تشکیل سلول‌های ماهیچه‌ای می‌دهند، بعضی دیگر سلول‌های استخوانی، برخی سلول‌های عصبی و یا سلول‌های خونی را می‌سازند، سرانجام تمام انواع مختلف سلول‌ها که سازنده بدن انسان هستند تشکیل می‌شوند.

در حدود دو هفته بعد از اینکه سلول تخم شروع به تقسیم می‌کند، سلول‌های جدید تشکیل‌شده که تمایز نیز یافته اند، شروع به ساختن قسمت‌های مختلف و مخصوص بدن از قبیل مغز، قلب، شش‌ها و غیره می‌کنند. یعنی در حقیقت دستگاه های مختلف بدن تشکیل می‌شوند و بعد از حدود دو ماه مرحله اندام زایی شروع می‌شود که نوزاد دارای چشم، گوش، بینی و دهان می‌شود و بازوها و پاهایش نیز تشکیل می‌شوند. هم‌چنین نوزاد دارای قلب کاملی است که ضربان دارد و خون را به سرتاسر بدن می‌فرستد. نکته جالب این جاست که در این مرحله نوزاد حتی کمتر از یک اینچ طول و در حدود یک گرم وزن دارد و حالا وظیفه اصلی آن رشد می‌باشد و مرحله تمایز را سپری کرده است و در این مرحله جنین نامیده می‌شود.